Από τον Χρήστο Νέζο
Από την εποχή της μικρασιατικής καταστροφής το 1922 υπάρχει ο ξυλόφουρνος μέσα στην καστροπολιτεία της Νάξου. Εκατό χρόνια ο μικρός αυτός φόυρνος προσφέρει στη μικρή κοινωνία το ωραιότερο και νοστιμότερο ψωμί των Κυκλάδων.
Παναγιώτης και Νίκος Βελώνης εν ώρα εργασίας.
Η υπέρθυρη ταμπέλα του ξυλόφουρνου Βελώνη είναι αντίγραφο του Θεόφιλου, από ντόπιο άγνωστο ζωγράφο.
Η νεότερη ιστορία του φούρνου ξεκινά το 1950 όταν η οικογένεια Βελώνη τον αγοράζει έναντι 15 χιλιάδων δραχμών. Τεράστιο ποσό για τα οικονομικά δεδομένα εκείνης της εποχής
Μέχρι σήμερα στη γειτονιά του κάστρου ο ξυλόφουρνους του Βελώνη καίει κάθε πρωί και μοσχοβολά τις γειτονιές προσφέροντας ψωμί, που αν δεν δοκιμάσετε, δεν μπορείτε να καταλάβετε την τεράστια διαφορά που έχει με τα ψωμιά των σημερινών ηλεκτρικών φούρνων.
Το εργαστήριο που ζυμώνονται τα υπέροχα ψωμιά.
Μηχανή ζυμώματος λευκού Ψωμιού.
Τα ζυμώμενο καρβέλι τοποθετημένο στην παραδοσιακή πινακοτή έτοιμο για φούρνισμα.
Από το χάραμα στη Χώρα ο κύριος Παναγιώτης Βελώνης ανάβει με τον γιο του Νίκο τον παραδοσιάκο ξυλόφουρνο με τα ξύλα, που φυλάσσουν σε αποθήκη δίπλα στο φούρνο και αναρωτήθηκα μέσα μου πόσο δύσκολο είναι να μεταφερθούν αυτά τα ξύλα μέσα στα στενά σοκάκια, πλάτους το πολύ ενάμιση μέτρου.
Την απορία μου μού έλυσε ο κύριος Βελώνης που μου είπε πως με καροτσάκι μεταφέρουν τα ξύλα αυτά μέσα στον ιστορικό χώρο του κάστρου.
Οι αποθήκες με τα καυσόξυλα του παραδοσιακού φούρνου Βελώνη.
Είναι τόσο ξακουστά τα ψωμιά και τα κουλούρια του ξυλόφουρνου Βελώνη που κάθε μεσημέρι ο Νίκος κατεβάζει μέσα σε σάκους από λινάτσα ψωμί για την Ηράκλεια, τη Σχοινούσα, τα Κουφονήσια και την Δονούσσα με τον Σκοπελίτη το καραβάκι που χειμώνα καλοκαίρι ενώνει τις Μικρές Κυκλάδες με την Νάξο και την Αμοργό.
Πόλοι δε φίλοι μου όπως και εγώ αγοράζουν το διάσημο δύκιλο σταρένιο καρβέλι για να το απολαύσουν στο σπίτι τους, κατά την επιστροφή τους.
Το καραβάκι που ενώνει τις μικρές Κυκλάδες Σκοπελίτης μπαίνει στο λιμάνι της Ηρακλειάς.
Όποιον και να ρωτήσεις στην Χώρα, που είναι ο φούρνος του Βελώνη, θα σε καθοδηγήσει με κάθε λεπτομέρεια για να τον βρείς, μιάς και είναι μέσα στα στενά δαιδαλώδη σοκάκια της καστροπολιτείας της Νάξου.
Ανακαλύπτοντας το φούρνο μεσα στα στενά σοκάκια της χώρασ της Νάξου.
Ξυλόφουρνος Βελώνη στην Χώρα της Νάξου.
Είναι τόσο ξακουστά τα ψωμιά του ξυλόφουρνου Βελώνη, που κάθε μεσημέρι ο Νίκος τα κατεβάζει στο λιμάνι μέσα σε σάκους, για την Ηρακλειά, τη Σχοινούσα, τα Κουφονήσια και την Δονούσσα με τον Σκοπελίτη το καραβάκι που χειμώνα καλοκαίρι ενώνει τις Μικρές Κυκλάδες με την Νάξο και την Αμοργό.
Πολλοί δε φίλοι μου, όπως και εγώ αγοράζουν το διάσημο δύκιλο σταρένιο καρβέλι, η για δώρο, η να το απολαύσουν στο σπίτι τους, κατά την επιστροφή τους.
Επίσης φημισμένο είναι το σταφιδόψωμο που φτιάχνουν στον ξυλόφουρνο Βελώνη και πραγματικά δεν μοιάζει με κανένα που έχετε φάει μέχρι σήμερα.
Το σταφιδόψωμο του ιστορικού αυτού φούρνου κρύβει μέσα του έναν μεγάλο χείμαρρο με μαύρες κορινθιακές σταφίδες που παράγονται στους αμπελώνες στα βόρεια της Νάξου.
Το εξαιρετικό αυτό σταφιδόψωμο παρουσιάστηκε και στο Food experience της Νάξου το 2021 με καταπληκτικές κρητικές από τους συμμετέχοντες.https://wetravel.gr/gastronomia-techni-food-experience-patata-naxos-2021/
Το διάσημο Σταφιδόψωμο.
Καθημερινά οι νοικοκυρές της Χώρας της Νάξου που θέλουν να έχουν ένα ψητό που η γεύση και τα αρώματα ξετρελαίνουν, πηγαίνουν τα ταψιά με το φαγητό τους στον ξυλόφουρνο Βελώνη έως τις 10 το πρωί για να τα πάρουν στη μία το μεσημέρι.
Κυριακή μεσημέρι αν σας βγάλει ο δρόμος σας από την γειτονία του φούρνου, οι μυρωδιές σπάνε τη μύτη απο το παραδοσιακό Ναξιώτικο ψητό κατσικάκι στο ξυλόφουρνο με τις μονάδικές Ναξιώτικες πατάτες της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου Ε.Α.Σ.https://easnaxos.com/
Σας προτείνω φίλοι μου, ερχόμενοι στην Νάξο, να επισκεφτείτε το ξυλόφουρνο Βελώνη, απολαμβάνοντας τα εξαιρετικά προϊόντα του, αλλά και να γνωρίσετε από κοντά τη λειτουργία του φούρνου με ξύλα, που αρχίζει να εξαφανίζεται τον 21ο αιώνα.
ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΟ
Νικολάου Παν Βελώνη
Παλαιά Αγορά Χώρας Νάξου Τηλ: 22850 22265
Επίσης μπορείτε να ταξιδέψετε μεσα απο το Wetravel.gr και σε άλλα αφιερώματα που έχουμε ετοιμάσει για την αγαπημένη μας Νάξο.https://wetravel.gr/apollonas-naxou-to-istoriko-chorio-me-ton-kourou-tou-apollona/
