Από τον Χρήστο Νέζος
Η συνάντηση του Νίκου Κανόγλου με τις Ανωγειανές Υφάντρες και ο εικαστικός διάλογος στον Ιδαίον Άντρο.
Ο εικαστικός Νίκος Κανόγλου τοποθετεί ένα υφασμάτινο λάβαρο-εγκατάσταση στην είσοδο του Ιδαίου Άντρου, ως πράξη μνήμης και λατρευτικής συνομιλίας με τον αρχέγονο τόπο.
Κρήτη Ανώγεια 2024
Η ερευνητική εργασία του Νίκου Κανόγλου σε συνεργασία με το Androidus Project Tank, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού τον οδήγησαν στον Ψηλορείτη, σε ένα από τα σημαντικότερα σπήλαια της Κρήτης, στο Ιδαίον Άντρο, γνωστό από τη μυθολογία ως το μέρος όπου ανατράφηκε ο Δίας.
Ο Ταύρος της Ίδας, υψωμένος ως εικαστικό λάβαρο στους πρόποδες του Ιερού Βουνού, στέκεται σαν μνήμη θυσίας και ανάκληση μιας αρχέγονης λατρείας.
Ο Νίκος Κανόγλου προσεγγίζει τον Άδρακτο όχι ως μια πράξη τεχνικής, αλλά ως πράξη καθαρμού. Το έργο του επαναφέρει στον σύγχρονο ψηφιακό κόσμο την τελετουργική δύναμη της ύφανσης και της ζωγραφικής ως μυητική εμπειρία. Ο ταύρος σε αυτή την ανάγνωση δεν είναι απλώς μυθολογικό σύμβολο, αλλά σύμβολο της ίδιας της πολιτισμικής μας καταγωγής· της μετάβασης από τη φύση στον πολιτισμό, από την ύλη στο πνεύμα.
Η Ευαγγελία Σπινθούρη υφαίνει στον ξύλινο αργαλειό – τα χέρια της συνεχίζουν έναν άγραφο κώδικα που περνά από γενιά σε γενιά, μετατρέποντας το νήμα σε μνήμη και μορφή.
Μέσα από τη συνεργασία του με τις υφάντριες Αριστέα Ξυλούρη και Ευαγγελία Σπινθούρη, το έργο αποκτά ρίζες στον τόπο και στις γυναίκες που τον κατοικούν, μεταφέροντας τη σοφία της ύφανσης στον εικαστικό καμβά με τρόπους υπόγειους, αλλά παρόντες.
Ο Νίκος Κανόγλου με την υφάντρα Αλεξία Ξυλούρη στον παραδοσιακό αργαλειό των Ανωγείων – μια συνάντηση γενεών μέσα στο νήμα της μνήμης και της δημιουργίας.
Τα έργα αποτυπώθηκαν σε βαμβακερό κάμποτο με ίχνη χρυσού και χαλκού, ως αναθηματικά αποθέματα ευγνωμοσύνης προς τη «Μεγάλη Μητέρα» – τη γη, τη μήτρα, την απαρχή της ζωής. Η μορφή του ταύρου, όπως εξελίσσεται στην εικαστική γλώσσα του Κανόγλου, δεν είναι στατική· παλινδρομεί ανάμεσα στο ζωικό και το ανθρώπινο, στην ύπαρξη και την τελετουργία, στην ανάμνηση και τη θυσία.
Η υφάντρα Αλεξία Ξυλούρη ανοίγει, από τις σπάνιες φορές, το σπίτι της ως ζωντανό χώρο υφαντικής τέχνης και μοιράζεται με τον Νίκο Κανόγλου τη βαθιά γνώση και το τελετουργικό της ύφανσης
Ο Νίκος Κανόγλου προσέγγισε την πράξη του Άδρακτου μέσα από μια μυητική, λατρευτική διαδρομή. Καρπός της έρευνάς του είναι δύο έργα εμπνευσμένα από τη μορφή και το πνεύμα του ταύρου, με αναφορά στο Ιδαίον Άντρο – το σπήλαιο της ανατροφής του Δία και τόπο αρχέγονης λατρείας. Εκεί, στο σώμα του βουνού, η τελετουργική σχέση ανθρώπου και ζώου, θυσίας και γονιμότητας, επανέρχεται ως σύμβολο ενσώματης γνώσης και συλλογικής μνήμης.
Στην καρδιά του μύθου, μέσα στη σκιά του Ιδαίου Άντρου, ο Νίκος Κανόγλου δεν αναζητά απλώς εικόνες· αναζητά τρόπους μνήμης. Το έργο του δεν είναι αναπαράσταση αλλά επίκληση: ένας διάλογος ανάμεσα στην ύλη και το πνεύμα, στην πράξη της ύφανσης και τη σιωπή του τοπίου.
Οι Ανωγειανές υφάντριες δεν λειτουργούν εδώ ως τεχνίτριες αλλά ως ιέρειες μιας άγραφης παράδοσης, μεταφέροντας στον καμβά το ρυθμό του αργαλειού και τη γνώση του σώματος. Ο ταύρος του Κανόγλου, σύνθετος και παλλόμενος, αναδύεται όχι ως τρόπαιο αλλά ως σπαράγματα ενός συλλογικού αρχείου, εκεί όπου η ζωγραφική συναντά το τελετουργικό, και η μορφή καθίσταται πεδίο ευχαριστίας, ανάμνησης και αποκατάστασης. Σε μια εποχή απώλειας του ιερού, το έργο αυτό δεν επιστρέφει στο παρελθόν· το καθιστά παρόν.
Η υφάντρα Ευαγγελία Σπινθούρη την ώρα της δημιουργίας – τα χέρια της, φορείς μνήμης και τεχνικής, καθοδηγούν τον ξύλινο αργαλειό σε μια πράξη σιωπηλής τέχνης.
Ο Νίκος Κανόγλου υψώνει το αναθηματικό του έργο μπροστά στην είσοδο του Ιδαίου Άντρου, σε μια τελετουργική χειρονομία αφιέρωσης προς τον αρχέγονο τόπο και τη μνήμη που αυτός φέρει.
Διαβάστε στο wetravel.gr Καντοβάν η Καππαδοκία Ιράν
Η Έλσα Νέζου μας ξεναγεί στην μακρινή πόλη του Ιράν
