Από τον Χρήστο Νέζο
Επισκεπτόμαστε το Κράσι το ορεινό παραδοσιακό χωριό του νομού Ηρακλείου στο δρόμο μας για το Οροπέδιο. Ξακουστό για τον μεγαλύτερο πλάτανο της Ελλάδας, αλλά και της Ευρώπης.
Το ορεινό χωριό της Κρήτης, που αξίζει κάποιος να ανακαλύψει περιδιαβαίνοντας την ευλογημένη μεγαλόνησο.
Το
Κράσι https://el.wikipedia. είναι από τα γνωστά χωριά της
Κρήτης φημισμένο, όπως όλα τα χωριά για την κρητική του φιλοξενία αλλά και για κάτι, που το κάνει ξεχωριστό. ´Εχει το μεγαλύτερο πλατάνι, όχι μόνο της Ελλάδας αλλά, κάποιοι λένε, κι από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη.
Βρίσκεται σε υψόμετρο 600 μ, σε απόσταση 46 χλμ βορειοδυτικά του Ηρακλείου, στους πρόποδες του όρους Σελένα (1559μ), πάνω από την
Σταλίδα https://el.wikipedia. και μόλις 8 χλμ μετά από τον Μοχό στον δρόμο για το Οροπέδιο Λασιθίου. Ο επισκέπτης, ανεβαίνοντας τον ανηφορικό και γεμάτο στροφές δρόμο με κατεύθυνση το
Κράσι, έχει την ευκαιρία να θαυμάσει την πανοραμική θέα της βόρειας ακτογραμμής του Δήμου Χερσονήσου.
Έτσι, λοιπόν ξεκινήσαμε για μια βόλτα στην περιοχή του Οροπεδίου Λασιθίου. Για μια βόλτα στα όμορφα χωριά του νομού Ηρακλείου αλλά και του νομού Λασιθίου. Φημισμένη η περιοχή του οροπεδίου Λασιθίου για τα καλούδια της.
Αφετηρία μας τα Μάλια. Το αυτοκίνητο μας μεταφέρει από την τουριστική ατμόσφαιρα της περιοχής σε μια μοναχική ανηφορική διαδρομή μέσα από ορεινούς ελαιώνες αλλάζοντας σιγά-σιγά το παραθαλάσσιο τοπίο. Όσο ανεβαίνουμε το τοπίο γίνεται βραχώδες έως άγριο. Στη διαδρομή χαζεύοντας από το παράθυρο του αυτοκινήτου τη θάλασσα που απομακρυνόταν στο βάθος, μία ομάδα από επτά γεράκια προστέθηκε στη συντροφιά μας και ένιωθα σαν να μας ακολουθούν. Έκαναν κύκλους γύρω – γύρω σαν κάτι να είχαν δει, που εμείς δε βλέπαμε. Με ανησύχησε λίγο το γεγονός αλλά με απορρόφησε η ομορφιά του τοπίου και πήρε μαζί της όποια ανήσυχη σκέψη. Και να μπροστά μου απλώνεται μέσα στα βουνά, τα δέντρα και τους ελαιώνες ένα χωριουδάκι.
Καλώς ήρθατε φίλοι μου στο Κράσι.
Στα βορειοανατολικά του χωριού, στους πρόποδες του όρους Σελένα, συναντάμε ένα δάσος, που αποτελείται κυρίως από αζιλάκους και σπάνιους πρίνους που απαντώνται κυρίως στην Κρήτη. Το δάσος είναι επισκέψιμο μέσω μονοπατιών, που ξεκινούν από το Κράσι αλλά και τα Μάλια. Το έδαφος στην περιοχή χαρακτηρίζεται πετρώδες με εξαίρεση το μικρό οροπέδιο στα πόδια του οικισμού, στην βορειοανατολική του πλευρά, που αν και μικρό σε έκταση, έχει πολύ εύφορο έδαφος. Το Κράσι είναι ένας αγροτικός οικισμός με κύρια απασχόληση των κατοίκων την ελαιοκαλλιέργεια και την κτηνοτροφία.
Φτάνοντας κανείς στην πλατεία του χωριού, θα δει να δεσπόζουν οι 3 πελώριοι πλάτανοι και οι Βρύσες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο μεγαλύτερος, ο υπεραιωνόβιος πλάτανος ηλικίας 2400 ετών, που βρίσκεται δίπλα από τη “Μεγάλη Βρύση” με τις δυο πηγές, που τρέχουν καθαρό νερό όλο το χρόνο.
Ο μεγάλος πλάτανος σήμα κατατεθέν του χωριού
Κάτω από αυτόν τον πλάτανο ο Νίκος Καζαντζάκης πέρασε αρκετά καλοκαίρια της δεκαετίας του 1910 – 1920 με την παρέα του, όπου είναι και τόπος καταγωγής της συζύγου του Γαλάτειας Αλεξίου. Εδώ περνούσε κάποια απο τα καλοκαίρια του στην Κρήτη και εμπνεόταν όπως φαίνεται στα έργα του “Καπετάν Μιχάλης” όπου αρκετές σκηνές εκτυλίσσονται στη σκιά του γέρικου πλατάνου, στη Σελένα.
Εδώ στο χωριό δημιουργήθηκε “ Το Σπίτι της Λογοτεχνίας “ το 2009 όπου στεγάστηκε σε ένα κτίριο του 1882 και διαμορφώθηκε από την τεχνική διεύθυνση του Δήμου ώστε να μπορεί να φιλοξενεί νέους συγγραφείς και ανθρώπους του πνεύματος. Στην Ευρώπη υπάρχουν 13 σπίτια λογοτεχνίας. Οι χώρες που συμμετέχουν είναι: Γερμανία, Βέλγιο, Ισπανία, Γαλλία, Μ. Βρετανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία, Σλοβακία, Σουηδία. Το 2000 δημιουργήθηκε και το Δίκτυο Διεθνών Κέντρων Μεταφραστών Λογοτεχνίας.
Το φαγητό και εδώ είναι όπως και στα περισσότερα χωριά της Κρήτης με προσεγμένα τοπικά προϊόντα, που προέρχονται από τις αυλές και τα περβόλια του κάθε ιδιοκτήτη της ταβέρνας με ντόπια κρέατα, από τα υπέροχα βοσκοτόπια της περιοχής, το μοναδικό ελαιόλαδο των ελαιώνων του Κράσι και φυσικά με τοπικές συνταγές, που η κάθε μαγείρισσα ξέρει να φτιάχνει τόσο μοναδικά.
Μου είχαν πει από τα Μάλια ότι όταν φτάσω στο χωριό να πάω για ρακές στο καφενεδάκι ή στο ρακάδικο και πιο συγκεκριμένα, το Φουγάρο της κυρίας Λευκής. Τι ωραίος άνθρωπος η κυρία Λευκή, ψυχή περιβόλι! Και τις ρακές μας ήπιαμε και τα τραγούδια μας είπαμε και χαιρετηθήκαμε και είπαμε και στο επανιδείν.
Καφενείο Το Φουγάρο
Στο παραδοσιακό αυτό χωριό, φίλοι μου, μπορείτε να κάνετε και τα ψώνια σας. Θα αγοράσετε από τα όμορφα μαγαζάκια, που έχουν οι ντόπιοι εκεί εκπληκτικά έργα τέχνης της υφαντικής αλλά και ωραία κεντήματα, τσεβρέδες, όλα χειροποίητα καθώς και διάφορα άλλα αναμνηστικά που θα σου θυμίζουν ότι πέρασες κάποτε από το χωριό Κράσι.
Είδα και πολύ ωραίες κουρελούδες, που έχουν φτιάξει από τους παραδοσιακούς αργαλειούς οι γυναίκες του χωριού.
Εντύπωση μου έκανε σε ένα σοκάκι μέσα στο χωριό ένα μαγαζί με πάρα πολύ ωραία διακοσμητικά. Ρωτώντας λοιπόν, ανακάλυψα ότι η ιδιοκτήτρια ήταν μία Ελβετίδα, που ζει 30 χρόνια στο Κράσι και έχει ανοίξει το δικό της μαγαζί με υπέροχα πραγματικά διακοσμητικά. Είχε λοιπόν χειροποίητες κουδούνες, που μου έκαναν τόσο μεγάλη εντύπωση! Αυτές οι κουδούνες, που κάποιος είχε δουλέψει αρκετές ώρες για να τις δημιουργήσει, είναι υπέροχη πρόταση για δώρο από το χωριό Κράσι. Να πάρετε κουδούνα!
Μια βόλτα στα γραφικά στενά του χωριού όπου υπάρχουν πετρόκτιστα σπίτια κρητικής αρχιτεκτονικής και καλοδιατηρημένες ιστορικές εκκλησίες φτάνει για να νιώσει ο επισκέπτης την ζεστασιά και την φιλοξενία των κατοίκων. Στο χωριό υπάρχουν αρκετά καφενεία και παραδοσιακές ταβέρνες, που φημίζονται για τα παραδοσιακά φαγητά τους ψημένα σε ξυλόφουρνους.
Σοκάκια με πετρόχτιστα σπίτια
Κάθε εποχή, όπως και εδώ στην Κρήτη, έχει τα δικά της χρώματα, αρώματα, τα δικά της γλέντια, πανηγύρια, τα δικά της έθιμα, με λίγα λόγια τα γνωστά κρητικά έθιμα, που όταν τα παρακολουθήσεις θα νιώσεις κι εσύ την διαφορετικότητα αυτού του νησιού.
Όπως σε όλα τα χωριά της Κρήτης και εδώ στο Κράσι, το Πάσχα είναι μοναδικό.
Μεγάλη Πέμπτη, όλες οι εκκλησίες του χωριού στολίζονται για την σταύρωση και τα δώδεκα Ευαγγελία και όταν τελειώσει η ακολουθία του νυμφίου οι γυναίκες του χωριού με τα τοπικά λουλούδια, τις πασχαλιές, τις βιολέτες και τους κρίνους, τα τριαντάφυλλα, τους λεμονανθούς, τα άνθη από τις νεραντζιές και του πέργαμου, τα δεντρολίβανα και τα κρινάκια, που με τα αρώματά τους σε μεθούν όταν ψάλλονται τα εγκώμια της Παναγίας. Η περιφορά του Επιταφίου μέσα στα στενά δρομάκια με τα φαναράκια και τις λαμπάδες άλλη μια εμπειρία και αυτή στο Κράσι .
Επιτάφιος
Ο παραδοσιακός οικισμός του Κρασίου ανήκει σε προστατευόμενη φυσική περιοχή NATURA 2000 https://el.wikipedia.org/wiki/Natura_2000 η οποία χρήζει συνολικής προστασίας και διαχείρισης, ενώ ο μνημειακός πλάτανος ανακηρύχτηκε με το προεδρικό διάταγμα 29/8/2011 ως διατηρητέο μνημείο φύσης.
Από αρχαιολογικής άποψης, ένα από τα αξιοθέατα της περιοχής είναι ένας Πρωτομινωικός Τάφος, που ανακαλύφθηκε το 1929 από τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο και βρίσκεται στη θέση Αρμί, μετά το δυτικό άκρο του χωριού, σε απόσταση 300μ. από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου. Πρόκειται για ένα κυκλικό θολωτό τάφο με κυκλαδική επίδραση, που περιείχε διάσπαρτα οστά και όστρακα της Μινωικής περιόδου. Αρχαιολογικές έρευνες αποκάλυψαν οικιστικά και ταφικά κατάλοιπα των μινωικών χρόνων στην ευρύτερη περιοχή. Αναφορές σε ενετικές απογραφές επιβεβαιώνουν την μακραίωνη ιστορία του Κρασίου, σε συμβόλαια του 1280 Crassi καθώς και το 1583 όπου είχε 169 κατοίκους (Καστροφύλακας, Κ94), ενώ στην περίοδο της Τουρκοκρατίας δεν κατοικούσαν Τούρκοι.
